top of page
Yazarın fotoğrafıEsra Yazici

Yazı Dizisi: Sağlıkta Yapay Zeka (1/4)

Önce Hasta!

Hastanın hayat kalitesini artırmak için tasarlanmış 5 etkileyici yapay zeka destekli program


- Obezite endikasyonlu X ilacın vaad ettiği haftalık kilo kaybı

- Türkiye Bebek Diş macunu Pazar hacmi

- Balenciaga Harry Potter AI reklamında hangi programı kullanmışlar?

- Digital doctor consultancy programs with AI

- How many members are there in Turkish Cypriot Chamber of Commerce in the UK


Chat GPT ile yaptığım son 5 aramayı olduğu gibi kopyaladım. Görünen o ki bu hafta yalnızca iş ile ilgili aramalar yapmışım. Öte yandan ingilizce bir ifadeyi nasıl daha şık söyleyebileceğimi de soruyorum, köpeğime nasıl kilo aldırabileceğimi de. Ve hatta Milas’ta peşine düştüğüm yirmi iki ortaklı minik ofisi nasıl elde edebileceğimin yolunu da 😊


Şimdilik Chat GPT'yi gelişmiş bir arama destek asistanı gibi düşünebiliriz . ChatGPT’ye soruyoruz, eskiden Google’da farklı başlıkları tıklayarak daha uzun sürede elde ettiğimiz bilgiyi şimdi bizim için okuyup analiz edip özetleyip, bazen başka dile çevirip saniyeler içinde sunan hazır bir muhatabımız var . Öte yandan her gün farklı becerilerle ortaya çıkan ve farklı işler yapan yapay zeka programları mısır patlağı gibi lansman yapıyor.


Her zamanki konumuz sağlık alanında konudan fayda sağlayabilecek farklı kitleler var malum. Gruplamak istersek, en geniş haliyle aşağıdaki dört başlıkta toplayabiliriz. Bugün hayat kalitesini artırmak, çalışma alanını genişletmek, yapılan işin kalitesini artırmak gibi konularda etkileyici iş çıkardığını düşündüğüm bir kaç örnek program paylaşacağım sizinle. Program çok, konu zevkli.


Bir yazı dizisi olarak 4 ana başlıkta toparlamaya çalışacağım:


· Hasta ve hasta yakını

· Doktor

· Sağlık servis sağlayıcıları (hastane, sigorta, klinik araştırmacı vs)

· İlaç ve medikal cihaz ürün sağlayıcıları


İLK GRUP: HASTA VE HASTA YAKINI


Herkes başka konulardan sınanıyor hayatta.


Her hastalığın, her hastanın ve her hasta yakınının kendine has özellikleri var, çözümler olabildiği kadar kişiye özel olmalı. Buna şüphe yok. Terapötik alan içinde konuşursak biraz daha birbirine benzeyen şartlarda yaşandığını söyleyebiliriz diye düşünüyorum. Beni tanıyanlar gülümseyecekler, nöroloji alanına özel ilgim var, vereceğim örneklerde öncelik onlarda:


Parkinson's KinetiGraph: Parkinson's KinetiGraph, #parkinson hastalarının hareketlerini izlemek için kullanılan bir yapay zeka programı. Program, hastaların giyilebilir cihazlarından gelen verileri analiz ederek, hastalığın ilerlemesi hakkında bilgi veriyor.


Hastanın kahveyi bardağa doldurmak, düğme iliklemek, sabah yataktan arzu ettiği hızda kalkabilmek konusundaki becerileri, ilaç dozunu ve doktorun müdahalesini etkiliyor. Böylece yapılan ufak bir ilaç / doz değişikliği ile hastanın torununa fazladan iki sene daha sarılabilmesini sağlamak mümkün hale geliyor.


Woebot: Woebot, #depresyon ve #kaygı gibi sorunlarla mücadele eden hastalar için geliştirilmiş bir #yapayzeka programı. Program, kullanıcıların duygusal durumlarını takip ediyor, konuşarak yardımcı oluyor. Woebot, terapi sürecini daha erişilebilir hale getiriyor ve hastaların tedaviye daha iyi bağlanmalarını sağlıyor.


Psikiyatristler malum telefonlarını kapatmazlar. Benim gözümün önünde bile oldu… Yıllar önce Oğuz Hoca’mla Edirne’de yaptığımız bir doktor toplantısı dönüşü arabadayken hastası aradı. Hocam dedi, geliyor, ölme hissi geliyor. İntihar edesim var. Hoca sakin sakin evde hangi ilaçlar var diye sordu, hangisinden kaç doz alması gerektiğini ve hastanede kimi araması gerektiğini söyledi, sabah buluşmak için sözleştiler. Hele de şiddetli depresyon hastasının tedaviye bağlılığını sağlamak yaşamsal faydalar getirebiliyor.


Cognoa: Cognoa, #çocuk larda psikiyatrik bozuklukların teşhis edilmesi için kullanılan bir #yapayzeka programı. Program, çocukların davranışlarını izleyerek, erken teşhis ve tedavi için uygun adımları öneriyor.


Bir anne olarak çocuğu doğurduğun andan itibaren bütün dünyanın bir olup sana ne yapman geretiğini söylemesi ne demek iyi biliyorum. Öte yandan bir sürü felaket tellalı da var ki daha 2 yaşındaki çocuğunda obsesyon görüyor, hiperaktivite görüyor, efendim ekran başında geçirdiği saatleri sayıp otizm sinyallerinden bahsediyor. Halbuki sen anne olarak çocuğun doğum anında evrim geçiriyorsun, çocuğunla ilgili yapman gereken her şeyi “bilir” hale geliyorsun. Bence bu program annenin kendi içgüdüsüne güvenmesini destekleyebilir. Birşeylerden endişe ediyorsan doktor doktor dolaşmadan veya Google’da moral bozmadan önce neleri gözlemen gerektiğine yardımcı.


Dementia Adventure: Dementia Adventure, #alzheimer hastalarının doğayla bağlantı kurmasına ve doğada gezinti yapmasına yardımcı olan bir yapay zeka programı. Program, hastaların doğal ortamda gezinmelerine yardımcı oluyor ve doğayla etkileşim kurmalarını sağlıyor.


Alzheimer hastasının özellikle de hastalığın daha başlangıç safhalarında hayatla iç içe kalması hastalığın seyrini çok belirliyor. Kişinin benzer hasta ve hasta yakınları ile bağlantı kalmasına yararken semptomlarını takip ederek onu dengede tutmaya yarayan bu program sayesinde aileleri evin içine hapsolup toplu mutsuzluktan koruyor.


Rheo Knee XC: Rheo Knee XC, yapay zeka teknolojisi sayesinde, kullanıcının hareketlerini izleyen sensörler ve veri analizi yaparak, kullanıcının yürüme şeklini otomatik olarak ayarlıyor. Bu #protez, kullanıcılara daha doğal bir yürüyüş sağlıyor ve kullanıcının yürüme hızını ve adım uzunluğunu otomatik olarak ayarlıyor.


Burada yapılan hastanın sadece yeniden yürüyebilmesi veya elini konulunu kullanabilmesi değil ki, hastanın kendi hareket tarzını benimseyerek yeniden kendisi gibi hissetmesini sağlamak.


Bu inanılmaz etkileyici yapay zeka destekli programların her birinin daha iyi çalışabilmesi için daha çok data toplaması gerektiği ortada. Bunun için (nam-ı değer big data) de pek çeşitli teknoloji firmaları bulunuyor. Almanya’da yaşadığım dönemde uluslararası lansman danışmanlığını yaparak başlangıcına katkıda bulunduğum Healthbank ile yapmak istiyorum kapanışı.


Normal bireyler tarafından sağlık datasının en başta verilen bir paylaşım onayı sonrasında toplandığı, sürekli analize imkan veren bir sistem.


Nöroloji ile başladık, örneğe oradan devam edelim, Parkinson hastanız var ailede, sisteme kaydoldunuz, bu sayede hastanızın tüm test sonuçları otomatik olarak sisteme akıyor. Olayın diğer tarafında büyük ilaç şirketlerinden birisi Parkinson konusunda bir ilaç geliştiriyor, dataya ihtiyacı var. Sistem tıpkı bir online Pazar yeri gibi hastanızın sağlık datasını satma imkanı veriyor size. Bir yerde hastalığa ilişkin bilgiyi satarak tedavinize sponsor buluyorsunuz.


Türkiye gibi sağlık sigortasının yaygın olarak devlet güvencesine alındığı ülkelerde sağlık datası kilit altında tutuluyor ve paylaşıma açılmıyor. Öte yandan bazı Batı Avrupa ülkeleri sistemi kullanmaya başladı. Düşünsenize bebeğiniz doğuyor, ilk gün yapılan hepatit B aşısından başlayarak ömür boyu yaşanan tüm sağlık olayları kayıt altına alınıyor. Müthiş bir zenginlik.


İkinci başlığımız: Doktor ve tanı modellemeleri üzerine olacak.

Önümüzdeki hafta!


Sevgiler,

Esra




Comments


Come on, subscribe now!

bottom of page